De fasen van de menselijke stressreactie en hoe je deze positief kunt beïnvloeden.
We hebben allemaal te maken met stress en gelukkig zijn ons lichaam en onze geest perfect toegerust om daar op een gezonde manier mee om te gaan. Zodat we kunnen groeien en sterker kunnen worden, net als bomen die beter wortelen als ze flink in de wind staan. Het is alleen wél een kunst om die perfecte stressuitrusting, in de enorme waan van de dag, optimaal te benutten.
In deze blog leer je 6 manieren om beter met stress om te gaan. Waardoor je wél groeit en sterker wordt, maar niet afbreekt.
De menselijke stressreactie bestaat uit 6 fasen. Op elk van deze fasen kunnen we een positieve invloed uitoefenen. Als je in staat bent de 6 fasen bewust te ervaren en te beïnvloeden, dan kunnen stressvolle situaties zelfs een inspirerende uitdaging worden om te groeien.
Zoals mijn dochter van 14 zegt:
Als het leven tegen zit, zeg dan niet Why me? Maar Try me!
De 6 stressfasen:
Fase 1 Rust
Er is niets aan de hand, je voelt je ontspannen.
Juist omdat er momenten van inspanning en druk zullen volgen is het in deze fase belangrijk om te leren je bewust te zijn van de ontspanning en rust. Door bewust ontspannen te zijn beleef je de rust en de ontspanning daadwerkelijk en kun je er ook echt van genieten. Het bewust beleven van ontspanning is weldadig voor je lichaam en voor je geest, je bouwt reserve op en groeit in veerkracht.
Vaak geven we pas aandacht aan onszelf als zich een negatief signaal voordoet, hoofdpijn, stijve nek, gejaagdheid, moeheid. Leren jezelf aandacht te geven, juist als het goed gaat, vergroot de kwaliteit van je leven en daarmee je mogelijkheden.
Fase 2 Aanleiding
Er is een signaal dat er iets gebeurt of staat te gebeuren. Dat kan een extern signaal zijn, er komt iemand binnen, of je leest een mailtje. Maar ook een intern signaal zoals een gedachte of een gevoel dat opkomt.
In deze tweede fase is het belangrijk te herkennen en te erkennen dat er iets is veranderd in je stemming of je gevoelens, en deze verandering te observeren zonder oordeel. De menselijke neiging om je tegen verandering te verzetten vergroot uiteindelijk de mate van stress. Het signaal is er niet voor niets en zal sterker worden als je het negeert. Zonder oordeel stilstaan bij je gevoelens creëert de mogelijkheid om er op de meest wijze en liefdevolle manier op te reageren.
Dus vraag jezelf in deze fase af: Wat gebeurt er precies? Wat denk ik? Wat voel ik? En wat is mijn verlangen? Als je niet bewust stilstaat bij jezelf en je gevoelens kom je automatisch in fase 3 terecht die de mate van stress vergroot. Als je bewust in fase 3 terecht komt scheelt dat al een stuk!
Fase 3 Fantasie
De aanleiding roept automatisch positieve of negatieve gedachten op. In het geval van negatieve gedachten noemen ze deze fase in het Boeddhisme: “de tweede pijl”. De tweede pijl gaat over het leed dat we zelf toevoegen aan ervaringen die zonder de tweede pijl al vervelend genoeg zijn.
Stel de treinen rijden niet door de storm, terwijl je er enorm aan toe bent om een avondje op de bank te hangen. Dat is de eerste pijl, een vervelende gebeurtenis. Het is wat het is.
Alle negatieve gedachten die automatisch opkomen naar aanleiding van deze gebeurtenis vormen de tweede pijl én vergroten de stress. Dus gedachten als: dit heb ik niet verdiend, of nu ben ik morgen weer moe, of waarom zit het mij ook altijd tegen, of negatieve gedachten over de NS, vergroten te mate van stress.
In deze fase kun je de mate van stress beperken door je automatische gedachten te herkennen als zijnde gedachten, en te beseffen dat gedachten geen feiten zijn. Oefen met het accepteren dat de situatie is zoals deze nu is en oefen tegelijkertijd met het accepteren van je gevoelens. Verzet maakt elk leed groter.
Als je next level wilt oefenen in deze fase, brainstorm dan over de positieve kanten die deze gebeurtenis heeft.
Fase 4 Opwinding
In fase 4 ontstaat er een toestand van lichamelijke en psychische opwinding. Deze opwinding zal sterker zijn als de automatische negatieve gedachten sterker zijn. Fantasie roept in het brein dezelfde reacties op als werkelijkheid, en daarmee ook dezelfde chemische reacties. Er komen stresshormonen vrij en dat merk je. We hebben allemaal een unieke reactie op deze stresshormonen, de één wordt boos, de ander bang, een ander voelt juist niets.
In deze fase beperk je de mate van stress door aanwezig te blijven bij hetgeen er van binnen gebeurt. Observeer je gedachten, je gevoelens en onderzoek wat jouw verlangen is in deze situatie. Aanwezig blijven gaat makkelijker als je je aandacht naar binnen keert, bijvoorbeeld door deze te richten op je ademhaling. Aandacht op de adem brengt je terug naar het moment en brengt je tot rust.
Adem nu maar eens 10 keer rustig en bewust in en uit, en voel het verschil.
Fase 5 Reactie
Je reactie op de stressbron kan zowel automatisch als bewust zijn. Dikke kans dat je reactie automatisch is als je de eerste 4 fasen ook onbewust hebt doorlopen. Een automatische reactie op stress is vaak een reactie waar we achteraf niet zo trots op zijn en die, daarbij, de stress ook nog eens versterkt.
Als je de voorgaande 4 fasen bewust hebt doorlopen is de kans groot dat je in deze fase bewust kunt kiezen voor een reactie. Een reactie die weerspiegelt wie je diep van binnen bent en die laat zien wat je in huis hebt.
Een bewust reactie, terwijl je sterk onder druk staat, laat meesterschap zien en geeft een enorm voldaan gevoel.
Bewust kiezen is makkelijker als je heel goed weet wat jouw waarden zijn. Waarden zijn 1 op 1 verbonden met je hart. Aangezien het hart vaak fluistert en niet goed hoorbaar is in de waan van de dag, geven waarden juist dan op een hele concrete manier houvast. In een stressvolle situatie kun je je belangrijkste waarden als kompas laten fungeren.
Stel dat een belangrijke waarde vrijheid is, dan is de vraag: Stel dat vrijheid mij de weg wijst, wat doe ik dan nu? Of liefde, stel dat liefde mij de weg wijst, wat doe ik dan nu?
Fase 6 Vermoeidheid
Dit is misschien wel de belangrijkste én de meest onderbelichte fase van de stressreactie; vermoeidheid. Er treedt sowieso vermoeidheid op en er is altijd tijd en ruimte voor herstel nodig.
Dus doe wat nodig is om te herstellen, soms is dat 5 minuten, soms een uur en soms een dag.
En.... doe het bewust, dit is de fase waarin je doet wat nodig is en doe het vol overgave. Een minuut bewust ademen, 10 minuten wandelen, een uur een tijdschriftje lezen of een dagje naar de sauna!
Ook als het gaat om stress, herinner jezelf eraan dat je ten alle tijde vrij bent in je reactie en dat in die vrijheid meesterschap besloten ligt. Try me!
Als je behoefte hebt aan een oefening om je waarden helder te krijgen, laat dat dan hieronder weten, dan komt ie naar je toe!
Veel succes met het dealen met stress!